W ocenie Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) budynek oficyny dworskiej w Falentach (miejsce urodzenia m.in. Magdaleny Abakanowicz) należy objąć ochroną konserwatorską w całości, łącznie z częścią parterową, gdyż jej potencjalna rozbiórka spowoduje znaczny uszczerbek dla wartości zabytkowej Falent.
In the opinion of the National Heritage Board of Poland, the building of the manor annexe in Falenty (birthplace of, among others, Magdalena Abakanowicz) should be covered under conservation protection law in its entirety, including the ground floor part, because its potential demolition will result in significant damage to the historic value of Falenty.
Otrzymaliśmy właśnie ekspertyzę Narodowego Instytutu Dziedzictwa (d. Ośrodek Dokumentacji Zabytków), opracowaną na wniosek go Konserwatora Zabytków, o ocenę wartości zabytkowego budynku mieszkalnego oficyny dworskiej w zespole pałacowo-parkowym w Falentach. Licząca ponad 80 stron opinia dokumentuje wyniki badań obiektu i analiz źródeł i ikonografii przeprowadzanych od XVIII w. po współczesność.
Autorzy stwierdzają we wnioskach, że obiekt ten posiada wartości zabytkowe zdefiniowane w ustawie jako budynek zaplecza gospodarczego i część zespołu pałacowo parkowego w Falentach. Budynek stanowi ocalały w całości relikt dużego zespołu zabudowy gospodarczej i administracyjnej majątku, z którego pozostały obecnie jedynie fragmenty trzech budynków. Rządcówka w Falentach kompozycyjnie powiązana była z podjazdem do pałacu i jest reliktem dziewiętnastowiecznej zabudowy gospodarczej obsługującej założenia pałacowo-folwarczne. Budynek świadczy o dawnej integralności funkcjonalno-przestrzennej zespołu, co podnosi walory kompozycyjne oraz autentyzm zabytkowego założenia pałacowego majątku Falenty.
NID zauważa niewątpliwą wartość historyczną obiektu, którą wzmacniają fakty zamieszkiwania w rządcówce rodzin zasłużonych patriotycznie – córki właścicielki dóbr Falenty Wielkie księżniczki Barbary Czetwertyńskiej z mężem hrabią Remigiuszem Grocholskim oraz rodziny Magdaleny Abakanowicz, najsłynniejszej polskiej rzeźbiarki dwudziestego wieku, której ojciec pełnił w majątku funkcję zarządcy. Co więcej, budynek mógł powstać na wcześniejszych fundamentach zabudowy gospodarczej zespołu a jego położenie stanowi świadectwo osiemnastowiecznego układu podwórzy gospodarczych majątku Falenty. Nie można pominąć też faktu, że dom ten był miejscem męczeństwa Żydów w trakcie II wojny światowej.
Co więcej zdaniem ekspertów rządcówka odznacza się też walorami artystycznymi poprzez nawiązanie do dziewiętnastowiecznej architektury letniskowej i wykorzystanie jej stylu w budownictwie gospodarczym.
Ponadto, z uwagi na zachowanie pierwotnej formy oraz w większości oryginalnej konstrukcji i materiału budynek oficyny stanowić może potencjalny przedmiot dalszych badań naukowych nad kształtowaniem się i przemianami zabudowy gospodarczej w budownictwie rezydencjonalny.
Mając powyższe na uwadze oraz stan budynku i stan zachowania całego zespołu pałacowego w Falentach Narodowy Instytut Dziedzictwa stoi na stanowisku, że oficyna dworska ma wartość historyczną, artystyczną i naukową jako dziewiętnastowieczny budynek zaplecza gospodarczego obsługującego ten zespół rezydencjonalny oraz element kompozycyjnie i historycznie z nim powiązany, a jego zachowanie dla przyszłych pokoleń leży w interesie społecznym.
Informujemy, że Dyrektor Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego, któremu powierzono zabytkowy obiekt, odwołał się od decyzji Mazowieckiego Konserwatora Zabytków zakazującej rozbiórki do Generalnego Konserwatora Zabytków w Polsce. Co więcej odmawiał zabezpieczenia budynku na wniosek Konserwatora jak i na wniosek Społecznego Kommitetu. Dopiero po interwencji na wniosek SKOF Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego nastąpiło to po 15 października 2023 r. SKOF nadal wnioskuje do nadzoru budowlanego o nakazanie zarządającemu zabytkiem zadaszenie niszczejącego budynku w myśl przepisu art 66 prawa budowlanego.
Najnowsze komentarze