W listopadzie br. przedstawiony został publicznie projekt Planu ochrony Rezerwatu „Stawy Raszyńskie” opracowany przez Regionalnego Konserwatora Przyrody w Warszawie na podstawie dokumentacji przyrodniczej rezerwatu (i jego otuliny), sporządzonej w terenie w 2023 r. przez zespół biologów z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. [więcej o tym: https://skof.org.pl/badania-przyrodnicze-w-rezerwacie/ ]
Kto chroni przyrodę w Polsce?
W Polsce instytucją odpowiedzialną za politykę ochrony przyrody jest Minister Środowiska i Klimatu. Na Mazowszu funkcje tę wypełnia w jego imieniu Regionalny Konserwator Przyrody w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie.
Plan ochrony rezerwatu przyrody to specjalistyczny dokument opracowywany dla danego rezerwatu, który określa zagrożenia, zasady i działania niezbędne do zachowania jego wartości przyrodniczych dla przyszłych pokoleń. Jest to swoisty „program zarządzania” rezerwatem na okres kolejnych 20 lat. Nasz Rezerwat powstał blisko pół wieku temu (1977) i dotąd nie miał Planu ochrony ani aktualnej szczegółowej dokumentacji przyrodniczej. Cieszymy się, że oba dokumenty powstały w ostatnich latach. Mamy w tym swój mały wkład.
Jak widzi nasz rezerwat Regionalny Konserwator Przyrody?
Stwierdza on, że obszar ten objęto blisko pół wieku temu ochroną przyrody w celu zachowania cennego biotopu lęgowego wielu rzadkich gatunków ptaków oraz żerowisk i miejsc odpoczynku ptaków przelotnych. Badania przyrodnicze potwierdziły, że biotopy te istnieją nadal czyli ochrona je ocaliła. I należy to kontynuować. Duża w tym rola nadzoru Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie, administrującego rezerwatem od ponad 60 lat Instytutu w Falentach (IMUZ od 2010 r. IT-P) oraz wrażliwości i aktywności okolicznych mieszkańców. Dziękuję!
W naszym rezerwacie występują trzy główne typy ekosystemów – wodne, leśne i łąkowe, choć dominują ekosystemy wodne związane z wodami powierzchniowymi użytkowanymi w formie stawów hodowlanych od XVIII w. Krajobraz rezerwatu ma charakter naturalnej mozaiki przestrzennej sztucznie utrzymywanych stawów hodowlanych i występującej w ich sąsiedztwie roślinności. Takie zróżnicowanie siedliskowe rezerwatu warunkuje jego różnorodność florystyczną, co daje dużą naturalność krajobrazu.
Stawy, roślinność szuwarowa rozwijająca się na ich obrzeżach, liczne wyspy na stawach porośnięte drzewami, krzewami, turzycami i trawami, a także lasy łęgowe i olsy oraz łąki wilgotne, łąki świeże i turzycowiska tworzą unikalną mozaikę ekosystemów o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Rangi rezerwatowi dodaje bogate dziedzictwo kulturowe majątku ziemskiego Falenty. Stawy i groble rezerwatu stanowią relikt zabytkowego założenia parku angielskiego i są pomnikiem polskiej inżynierii hydrotechnicznej, a ponadto są świadkami ważnych wydarzeń historii Polski. Mamy więc unikalny cenny skarb na naszym terenie.
Jaki zagrożeniom musimy się przeciwstawić?
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie w projekcie Planu ochrony… (załącznik nr 1) zidentyfikowała aż 32 zagrożenia dla utrzymania stanu przyrody rezerwatu w najbliższych dwóch dekadach. Większość to zagrożenia już istniejące (18) i o charakterze zewnętrznym (12) czyli wynikające ze zjawisk w otoczeniu oddziałujących na rezerwat.
Za najważniejsze zagrożenie wskazuje się antropopresję na rezerwat na skutek rozlewania się miasta na okoliczne tereny rolne, masowo intensywnie zabudowywane osiedlami, co wpływa na warunki hydrologiczne okolicy. Obniżanie się poziomu wód podziemnych może mieć w przyszłości istotny wpływ na stan zachowania (istnienia) rezerwatu. Zwiększanie się liczby mieszkańców w okolicy rezerwatu powoduje wzrastającą presję turystyczną i rekreacyjną. Nieprzestrzeganie prawa powoduje, że wchodzący do rezerwatu mieszkańcy (szczególnie spacerujący z psami) niepokoją i płoszą ptaki w miejscach ich żerowania i gniazdowania, co prowadzi do utraty ich lęgów i zmniejszeniem ich liczebności. Szkodliwe są też zaśmiecanie terenu i zanieczyszczenie świetlne wnętrza rezerwatu oraz duża intensywność ruchu aut na drogach przecinających rezerwat. Ponadto ważnymi zagrożeniami dla przyrody rezerwatu są m.in. presję urbanizacyjną w otulinie rezerwatu, zanik otwartych terenów łąkowych i polnych, odpływ wody ze stawów przez uszkodzone groble i wyeksploatowane urządzenia, zarastanie stawów szuwarami i zamulanie dna, sukcesja inwazyjnych obcych gatunków roślin i zwierząt. cdn.
Projekt Planu Ochrony rezerwatu przyrody Stawu Raszyńskie jest do pobrania po kliknięciu tutaj: https://drive.google.com/file/d/1pWPcsbO_nMsuM0KzTTtgnOcElMYJOEgR/view?usp=sharing
Uwagi eskpertów SKOF zgłoszone w konsultacjach do Projektu Planu Ochrony dla Rezerwatu tutaj: https://drive.google.com/file/d/1p2jQHbjTBYVboUCdROk0VkRK9MgMJlC0/view?usp=sharing
[wfr]
fot.
Najnowsze komentarze